Đây là hội nghị do Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội phối hợp với Bộ KH&CN cùng Bộ NN&PTNT tổ chức ngày 21/09 tại Hà Nội.
( Trích tham luận Tổng quan nông nghiệp Việt trai, của ông Nguyễn Công Tạn, nguyên Phó Thủ tướng Chính phủ Việt trai ). Trần Đức Viên, Hiệu trưởng Đại học Nông nghiệp Hà Nội cho rằng “Ngân sách quốc gia cho khoa học đang quá chú trọng góc cạnh quản lý tiền mà chưa chú trọng phát triển con người. Chất xám của các nhà khoa học chính là nhân tố cuốn nguồn lực của từng lớp dành cho KH&CN, nên các tổ chức nghiên cứu và trường đại học không thể chỉ mong đợi quốc gia tăng kinh phí, mà cần chủ động tăng cường mối kết liên với doanh nghiệp, dân cày, và thị trường.
Thứ nhất, cần có những nghiên cứu giúp Nhà nước cải thiện thể chế thị trường, đảm bảo tăng cường tính cạnh tranh giữa những doanh nghiệp thu mua nông sản và xuất khẩu, qua đó giúp người nông dân có nhiều lựa chọn cung ứng nông sản và nâng cao giá bán, tránh tình trạng thị trường bị chi phối bởi một nhóm doanh nghiệp mối manh độc quyền khiến giá thu mua nông phẩm bị ép xuống mức tối thiểu.
Việc góp đất cho phép công ty Tiến Nông sản xuất trên quy mô lớn, loại bỏ các đường bờ để đưa thiết bị cơ giới vào hoạt động một cách đồng bộ, tăng hiệu quả, giảm giá thành. Các đại biểu đã đem đến cho hội nghị nhiều ý kiến phong phú, đa chiều về những kết quả đạt được, tồn tại yếu kém, và kiến nghị đề xuất về hoạt động KH&CN dành cho nông nghiệp.
Ngành thủy sản cần tăng cường ngành đánh bắt cá xa bờ, vỡ hoang triệt để mặt nước nuôi trồng thủy sản, trong đó có mặt nước các hồ chứa lớn. Thứ hai, cần có những nghiên cứu giúp quốc gia tăng cường năng lực kiểm soát chất lượng và độ an toàn của nông phẩm.
Ba vấn đề hiểm yếu Hội nghị còn để ngỏ Để cải thiện đời sống người nông dân, một vấn đề then chốt bấy lâu chưa được đề cập là tăng cường tính cạnh tranh lành mạnh. “Các nhà nghiên cứu phải tham dự quá nhiều đề tài tản mạn, rời rạc để kiếm thu nhập, rất hiếm ai đủ chuyên môn sâu để khi nói về từng con giống, cây trồng cụ thể người ta phải nhắc đến người đó”, PGS.
Hàng trăm giống cây trồng và vật nuôi đã được chọn tạo, hình thành nên các mô hình sinh sản chăn nuôi bò sữa, nuôi trồng hải sản, với một số mô hình áp dụng công nghệ cao thành công.
Khi được hỏi tại sao những nước này một mặt du nhập gạo khá nhiều của Việt Nam, mặt khác vẫn có sản phẩm đem đi xuất khẩu, các doanh nghiệp tại hội chợ cho ông Phong biết rằng nước họ chỉ du nhập gạo giá thành thấp của Việt Nam, còn gạo mà họ đem đi xuất khẩu là thứ gạo không chú trọng vào số lượng, chỉ chú trọng vào chất lượng, được bán với giá thành cao nên không cần xuất khẩu nhiều mà vẫn mang về giá trị thương mại đáng kể.
Vấn đề trọng yếu thứ ba mà Hội nghị còn để ngỏ là phát triển nông nghiệp hài hòa bền vững với các điều kiện môi trường và tài nguyên thiên nhiên, mặc dầu đây cũng là một mục tiêu cơ bản của quyết nghị 26-NQ/TW. Bên cạnh đó, đối với ngành chăn nuôi, là ngành sản xuất quan trọng chiếm 30% giá trị nông sản, cần khắc phục nhược điểm là ván đề thiếu nguyên liệu thức ăn chăn nuôi dẫn tới phải nhập khẩu và bị các hãng nước ngoài lũng đoạn thị trường khiến giá thành cao, sức cạnh tranh rất yếu.
Điều này một mặt giúp bảo vệ sức khỏe và lợi. Đa số các đại biểu cho rằng nguồn lực của quốc gia và xã hội dành cho nghiên cứu KH&CN và giáo dục đào tạo trong nông nghiệp còn rất hạn chế và manh mún, các đề tài bị dàn trải, thiếu tính tụ họp triệt để giúp đưa ra sản phẩm hoàn chỉnh.
Mở rộng quy mô sinh sản: mối kết liên nông dân với doanh nghiệp Để hình thành được thương hiệu cho sản phẩm nông nghiệp, trước mắt Việt trai cần có những doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp một cách bài bản, chuyên nghiệp, bảo đảm được chất lượng ổn định từ khâu giống, các nguyên liệu đầu vào, cho tới sản phẩm chung cục.
Với thế mạnh về khí hậu đa dạng, nước ta có điều kiện phát triển và lợi thế cạnh tranh trong lĩnh vực này, có khả năng tạo ra kim ngạch xuất khẩu hàng chục tỷ USD trong tương lai không xa, vì thế phải được tụ hội trở thành ngành sinh sản chủ lực.
Phát triển các loại thủy sản quý hiếm cao cấp, như nuôi tảo xoắn – được đánh giá là nguồn protein bất tận của con người trong thế kỷ 21 – hay nuôi cá nước lã gắn với chế biến những sản phẩm cao cấp xuất khẩu.
Tái cấu trúc nền nông nghiệp nước ta hiện nay là phải xây dựng nền nông nghiệp hàng hóa lớn với cơ cấu sản nghiệp mới lấy trục phát triển trung tâm là những sản nghiệp chủ lực có hiệu quả cao, dân cày có lời nhiều, đồng thời tạo ra những sản phẩm có chuỗi giá trị gia tăng cao đủ sức cạnh tranh quốc tế.
” Ông phản chiếu thực trạng nguồn kinh phí ít ỏi khiến các trường phải tăng quy mô để thu học phí, và hậu quả là các nhà khoa học phải dồn sức cho giảng dạy, không còn thời gian, tâm tưởng dành cho nghiên cứu. Hiệu quả trồng ngô cũng cao hơn hẳn trồng lúa – nếu đất trồng lúa hạp để trồng ngô thì năng suất ngô trên đất chuyển đổi có thể đạt 10-12 tấn/ha/vụ, doanh thu 70-80 triệu đồng/ha/vụ, gấp đôi so với trồng lúa.
Điển hình là vấn đề giá trị sản phẩm nông nghiệp còn thấp do trình độ sinh sản và hàm lượng công nghệ trong sản phẩm còn hạn chế, dẫn tới thương hiệu sản phẩm nông nghiệp của Việt trai còn rất thiếu hoặc được ít người biết đến. Điều nghịch lý là mặc dầu Việt Nam vẫn tự hào là nước xuất khẩu gạo với số lượng nhất, nhì trên thế giới, nhưng hầu như chưa có thương hiệu, trong khi chính các nước du nhập gạo của Việt trai lại xây dựng được thương hiệu gạo của họ.
Đối với cây lương thực, ưu tiên hàng đầu là đảm bảo an ninh lương thực, thực phẩm theo hai hướng: Về lúa gạo: không nên tiếp tục ưu tiên hướng ra xuất khẩu.
Các doanh nghiệp cũng như toàn xã hội cần tinh thần sâu sắc về tầm quan trọng của đầu tư cho KH&CN trong nông nghiệp, khi mà các sản phẩm càng ngày càng chịu sự cạnh tranh gay gắt về giá cả và chất lượng từ nước ngoài, đặc biệt trọng bối cảnh tới đây Việt trai sẽ phải tăng cường thực hành các thỏa thuận WTO, đồng thời sắp tới sẽ nhập TPP.
Bên cạnh đó là công tác nghiên cứu khai triển quy hoạch các vùng chuyên canh sinh sản nông phẩm với quy mô lớn như mô hình cánh đồng mẫu lớn ở một số tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, vùng chuyên canh trồng hoa ở Đà Lạt, Sa Pa, vùng chuyên canh trồng rau ở Hà Nội, Bắc Giang, Vĩnh Phúc, nuôi cá ở Tiền Giang, nuôi tôm ở Khánh Hòa, v. Với sản lượng thức ăn chăn nuôi công nghiệp hằng năm hiện giờ là 26 triệu tấn và còn tăng nhanh trong thời kì tới, trong đó cần tới 16 triệu tấn thức ăn chất bột, là thị trường lớn và ổn định đối với sản phẩm ngô.
Cao su, chè, cà phê, điều, hồ tiêu kim ngạch xuất khẩu hiện thời đạt 9,1 tỷ USD, chiếm 70% tổng kim ngạch xuất khẩu nông phẩm cả nước nhưng phần đông các cây công nghiệp lâu năm đã phát triển tới ngưỡng tối đa về lượng, buộc chúng ta phải chuyển hướng chú trọng nâng cao về chất. Ngoài sự tham dự của ba cơ quan Trung ương nói trên, còn có sự dự của đại diện các địa phương, hội dân cày, hội khuyến nông, các trường và viện nghiên cứu, các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, và một số dân cày có thành tích tiêu biểu trong sản xuất nông nghiệp.
Trong ngày mai không xa, cần tiếp hướng tới những sản nghiệp mới hứa tạo nên bước nhảy vọt về kinh tế lâm nghiệp, như dùng nguyên liệu sinh khối sinh sản diesel sinh vật học – dự báo sản lượng sinh khối nước ta có khả năng hằng năm sản xuất được 50 triệu tấn dầu quy đổi, doanh thu lên tới 50 tỷ USD/năm.
V. V. Có như vậy những thương hiệu sản phẩm nông nghiệp Việt Nam mới đích thực có nhựa sống trên thị trường.
Tại hội nghị, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng cùng nhiều đại biểu tán đồng cho rằng ngành nông nghiệp Việt Nam sau thời kỳ Đổi mới thành công trong việc giải quyết nhu cầu về lượng, tạm đáp ứng đảm bảo về an ninh lương thực, đến những năm gần đây đã lộ ra những hạn chế lớn mà ngành KH&CN còn chưa giúp giải quyết và khắc phục một cách hiệu quả.
Từng lớp phát triển càng ngày càng có nhu cầu cao đối với các loại thảo dược và thực phẩm chức năng. Đầu tiên, đối với ngành trồng tỉa cần có bước điều chỉnh lớn trên bốn trụ cột là cây lương thực, cây thức ăn chăn nuôi, cây rau hoa quả, cây công nghiệp lâu năm, và cây thuốc.
Điều này ẩn ý hai vấn đề. Ông Nguyễn Hồng Phong, giám đốc điều hành Công ty CP Công nông nghiệp Tiến Nông cho biết, trong tuốt những hội chợ quốc tế ông từng dự, có thể thấy gạo Việt trai xuất hiện nhiều nhưng đều dưới thương hiệu của nhà nước khác.
V, đem lại những lợi ích tích cực, trong đó điều quan trọng là đồng ruộng được quy hoạch lại một cách hợp lý và hiệu quả hơn. Người dân, mặt khác sẽ khiến các hộ nông dân và doanh nghiệp có động lực đầu tư tiến bộ KH&CN để sinh sản ra những sản phẩm có chất lượng và độ an toàn cao hơn.
Nguyễn Văn Bộ, Giám đốc Viện Khoa học Nông nghiệp Việt trai phát biểu. Mặc dầu trong điều kiện vẫn còn những hạn chế như vậy về nguồn lực, trong 5 năm vừa qua ngành nông nghiệp vẫn có một số thành quả khăng khăng trong ứng dụng tiến bộ KH&CN.
Do nhu cầu từ đời sống văn minh, ngành sản xuất thức ăn để phục vụ chăn nuôi có tầm quan yếu không kém sinh sản lúa gạo.
Chẳng thể chỉ mong chờ vào Ngân sách quốc gia Theo nhận định của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng, các doanh nghiệp đóng vai trò quan yếu trong việc tăng cường nguồn lực đầu tư cho KH&CN trong nông nghiệp mà hiện nay vẫn phụ thuộc nhiều vào Ngân sách quốc gia – tỷ trọng đầu tư của Nhà nước cho KH&CN ở nước ta là 70%, của xã hội là 30%, trong khi ở các nước phát triển tỷ trọng đầu tư của tầng lớp cho KH&CN lên tới 70%.
Trước mắt, ông cho rằng các nhà khoa học cần tăng cường nghiên cứu để tham vấn cho các nhà quản lý và doanh nghiệp về vấn đề cải thiện công tác quy hoạch, tổ chức và quản lý trong nông nghiệp, qua đó tạo ra những điều kiện, nền tảng căn bản hạp cho việc ứng dụng hiệu quả các thành tựu công nghệ vào nông nghiệp, và đáp ứng những đòi hỏi của thị trường quốc tế đối với các thương hiệu sản phẩm nông nghiệp.
Đổi lại sức nông dân có thể cùng làm cùng hạch toán với doanh nghiệp, hoặc chỉ cần góp đất và nhận một phần lúa thu hoạch vào cuối vụ.
Đây là những thách thức không nhỏ cần sự tham gia giải quyết của các nhà khoa học trên nhiều lĩnh vực để có thể đưa ra những giải pháp đồng bộ hạp. Nên chú trọng phát triển chăn nuôi bò sữa, đáp ứng nhu cầu trong nước dự kiến sẽ lên tới 6-8 triệu tấn/năm, chưa kể đến đáp ứng những nhu cầu cần yếu khác ngoài sữa như thịt, da thuộc, v. Cùng ý kiến này, PGS. “Nếu chúng ta vừa muốn được quốc gia bao cấp, vừa muốn đẩy mạnh đào tạo, nghiên cứu, thì không có cách gì thỏa mãn”, ông nhận định.
Ông cũng cho rằng quốc gia đang đầu tư nhiều về phần cứng là các phòng thể nghiệm trọng điểm, nhưng không song hành với việc xây dựng, phát triển đội ngũ nhân công để có thể dùng, khai thác có hiệu quả.
Một mặt họ liên kết với nông dân để gom ruộng rẫy thành những cánh đồng lớn cho phép áp dụng công nghiệp hóa và các tiến bộ khoa học kỹ thuật một cách hiệu quả, mặt khác họ có nhiều thuận tiện hơn so với các hộ nông dân trong công tác làm thương hiệu. Ngành nông nghiệp có đặc thù gắn bó và tương tác khắn khít hai chiều với môi trường thiên nhiên, hiện đang đối diện với những vấn đề ngày một lộ rõ như quỹ đất bị thu hẹp do quy hoạch chưa hợp lý, đất bị mất chất do canh tác quá mức, chất lượng nước và phù sa suy giảm do mất rừng đầu nguồn, bên cạnh đó là tác động đang gia tăng từ biến đổi khí hậu.
Phải tạo ra chuyển biến bước ngoặt đối với ngành kinh tế lâm nghiệp, biến hàng chục triệu ha đất lâm nghiệp trở thành địa bàn sinh sản làm giàu cho nông dân, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số, song song góp phần bảo vệ môi trường thọ thái của tổ quốc. “Các nhà nghiên cứu phải tham gia quá nhiều đề tài tản mát, rời rạc để kiếm thu nhập, rất hiếm ai đủ chuyên môn sâu để khi nói về từng con giống, cây trồng cụ thể người ta phải nhắc đến người đó”.
Đặc thù nước ta có nhiều vùng có điều kiện để phát triển cây dược liệu phục vụ nhu cầu trong nước và xuất khẩu, đồng thời rất ăn nhập với tập quán canh tác của đồng bào miền núi.
Giờ mô hình liên kết dân cày và doanh nghiệp hình thành những cánh đồng mẫu lớn đã được khai triển từ Nam ra Bắc như tại các tỉnh Cà Mau, An Giang, Thanh Hóa, Ninh Bình, thái hoà, thậm chí cả vùng núi phía Bắc như Hà Giang, v. Về cây (con) làm thuốc, là cây lâm sản ngoài gỗ quan trọng của ngành lâm nghiệp Việt trai. Về cây rau, hoa, quả, cần phát triển vài loại rau, hoa cao cấp và trên 10 loại cây ăn quả quý.
Về cây công nghiệp lâu năm, phải đi theo hướng nâng cao chuỗi giá trị gia tăng sản phẩm. Điển hình như hội chợ CAEXPO 2013 tổ chức ở Trung Quốc gần đây, Việt Nam không hề có thương hiệu nào, trong khi các nước vẫn du nhập gạo Việt Nam là Philippines và Indonesia, hay thậm chí nhà nước có trình độ phát triển thấp hơn Việt Nam là Campuchia, đều có thương hiệu gạo của riêng mình và được giới thiệu, trình diễn.
Nên chi chỉ nên để lại khoảng 5,8 triệu ha đất gieo cấy lúa với sản lượng khoảng 35 triệu tấn/năm, đủ đảm bảo gạo ăn cho số dân 100-130 triệu người – bình quân đầu người 250 kg lúa/năm – và khoảng 20% lúa dự trữ 5 triệu tấn để phòng ngừa mọi bất trắc về thiên tai và những cảnh huống ngoài dự báo, nếu không dùng hết thì mới dành để xuất khẩu.
Nhưng để mở mang mối kết liên giữa doanh nghiệp và dân cày, Nhà nước cần giúp doanh nghiệp hạn chế bớt những rủi ro trong hoạt động sinh sản nông nghiệp, vốn là đặc thù tự nhiên không tránh khỏi, bằng cách tăng cường xây dựng và giám sát thị trường bảo hiểm dành cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp.
Theo Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Quân, trong thời gian tới nguồn lực của Nhà nước cho KH&CN trong lĩnh vực nông nghiệp sẽ đạt hiệu quả cao hơn khi Luật KH&CN sửa đổi đi vào cuộc sống, hiện thực hóa một số tiến bộ về cơ chế tài chính như ứng dụng cơ chế quỹ và khoán đến sản phẩm chung cục.
Ưu tiên phát triển ngành trồng cây lấy gỗ và sản xuất đồ gỗ, trong bối cảnh thế giới đang ngày một ý thức sâu sắc vấn đề “an ninh gỗ”. Mối kết liên giữa Công ty CP Công nông nghiệp Tiến Nông của ông Nguyễn Hồng Phong với nông dân xã Quảng Thành là một tỉ dụ tiêu biểu cho mô hình khép kín, trong đó nông dân góp đất, doanh nghiệp gánh vác từ giống tới sản xuất, chế biến và làm thương hiệu.
Bởi vậy, cần điều chỉnh giảm 2 triệu ha đất trồng lúa chuyển sang ưu tiên trồng cây làm thức ăn chăn nuôi, chính yếu là ngô và cỏ xanh.
Nông dân thu lời rất ít, kim ngạch xuất khẩu lớn nhưng sức cạnh tranh kém, hiệu quả thấp. Theo ông Nguyễn Hồng Phong, chính sách bảo hiểm hợp lý là điều kiện tiên quyết giúp các doanh nghiệp trong ngành nông nghiệp yên tâm phát triển một cách bền vững, và trái lại việc dự ngày một nhiều các khách hàng là doanh nghiệp sẽ giúp ngành bảo hiểm nông nghiệp phát triển thành công.
# Một cách trang nghiêm, chuyên nghiệp – “gạo của họ được đóng trong túi nilon không khác gì những gói kẹo”, ông Phong cho biết. Hiện giờ diện tích gieo cấy lúa nước ta khoảng 7,75 triệu ha (năm 2012), sản lượng lúa khoảng 40 triệu tấn, nhưng doanh thu lại thấp nhất trong toàn ngành trồng. “Đích hướng tới của chúng tôi là chỉ tốn phí tổn 3000 đồng/kg”, ông Nguyễn Hồng Phong khẳng định tại Hội nghị.
Về cây thức ăn chăn nuôi: phải coi đây là bộ phận không thể tách rời của nội hàm an ninh lương thực. Chưa chú trọng đến chất lượng và xây dựng thương hiệu quốc tế Tuy nhiên, cho đến nay đóng góp của KH&CN vẫn chưa đủ để giúp ngành nông nghiệp đạt được một số đích cơ bản mà quyết nghị 26-NQ/TW đặt ra, đó là đào tạo dân cày “có trình độ sinh sản ngang bằng với các nước tiền tiến trong khu vực” và “xây dựng nền nông nghiệp phát triển toàn diện theo hướng đương đại, vững bền, sinh sản hàng hóa lớn, có năng suất, chất lượng, hiệu quả và khả năng cạnh tranh cao”.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét