Bảo tồn dân ca ví giặm phải cứ vào thực tiễn.

Hơn nữa, dân ca ví giặm có khả năng thích nghi với nhiều hoàn cảnh, tình huống do tính chất ứng biến cao

Đó là những điều mà chúng tôi trăn trở. Người Nghệ Tĩnh có thể hát dân ca quanh năm, suốt tháng và bất cứ nơi đâu vì dân ca gắn bó vô cùng máu thịt với đời sống tinh thần, sinh hoạt từng lớp, cần lao sinh sản.

Bởi thế, ví giặm Nghệ - Tĩnh ngoài những giá trị khác có thể coi như một dụng cụ tuyên truyền văn hóa khôn cùng bổ ích, đắc dụng. Ngoài chủ thể chính là người dân cần lao, dân ca ví giặm được tầng lớp nho sĩ, trí thức dự tích cực vào việc hát và sáng tác, điển hình như Đại thi hào Nguyễn Du, danh nhân Phan Bội Châu.

Tuy nhiên, tuốt tuột chỉ mới là bước khởi đầu, hiện chúng tôi đang phải đối mặt với rất nhiều khó khăn. Theo tôi, phải căn cứ vào thực tế cụ thể để ứng dụng quan điểm bảo tàng hiệp và hiệu quả nhất. Nghệ nhân cao tuổi ngày càng ít, môi trường diễn xướng hầu như thường còn, và nhất là kinh phí bảo tồn, làm thế nào để người dân gìn giữ di sản thì họ phải được hưởng lợi.

Chúng tôi rất tin cẩn rằng UNESCO sẽ sáng suốt lựa chọn ví, giặm Nghệ Tĩnh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Thưa TS Võ Hồng Hải, ông có thể cho biết đánh giá của mình về sự “hồi sinh” bây chừ của dân ca ví giặm cũng như những khó khăn lâu dài cho việc bảo tàng, phát huy loại hình dân ca độc đáo này?   TS Võ Hồng Hải:   Văn hóa dân gian vốn như một mạch ngầm, vấn đề của những người làm quản lý là biết cách khơi nguồn và nuôi dưỡng dòng chảy.

Ư 5 (khóa VIII) ra đời, việc bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa của dân tộc nói chung, các vùng miền, địa phương nói riêng thật sự được quan tâm hơn. Ông có thể cho biết đánh giá của mình về những giá trị tiêu biểu, độc đáo cũng như khả năng đạt được danh hiệu do UNESCO xác nhận?   Với riêng tôi, từ tích lũy tri thức của nhiều học giả và qua khảo sát, điền dã, tham dự lập hồ sơ khoa học cũng như trải nghiệm trong công tác quản lý, tôi thấy nổi lên năm đặc điểm vừa là giá trị tiêu biểu, cũng song song là sự độc đáo, dị biệt của dân ca Nghệ Tĩnh.

Đây là mạch nguồn dồi dào nhất để nhiều nhạc sĩ phát triển thành những ca khúc “đi cùng năm tháng”. Ngôn từ trong dân ca Nghệ Tĩnh vừa mộc mạc, đầy thổ ngữ, phương ngữ, vừa vô cùng sàng lọc, tinh diệu; nhiều câu ca đã trở thành những câu thơ, bài thơ tuyệt tác.

Từ khi Nghị quyết T. , Dân ca ví, giặm Nghệ - Tĩnh đã phục hồi trong đời sống dân chúng. Nhưng đúng là vài năm gần đây, từ khi có chủ trương kiểm kê kho tàng di sản văn hóa phi vật thể, cùi danh hiệu nghệ dân chúng gian, tiến hành lập hồ sơ khoa học công nhận di sản văn hóa phi vật thể nhà nước và cao hơn là vinh danh ở tầm nhân loại.

Được sự quan hoài của Chính phủ, Bộ VH,TT&DL, Ủy ban UNESCO Việt Nam, hiện hồ sơ khoa học “Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh” đã trình lên UNESCO. HỒNG MINH (Thực hiện).